پیمان امنیت دسته جمعی تا سازمان همکاری شانگهای بررسی تحولات و جنبه های حقوقی

تنظیم روابط با قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، یکی از موضوع های مهم در روابط خارجی دولت های آسیای مرکزی و قفقاز پس از استقلال بوده است. کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل مشکلات داخلی و دغدغه های امنیتی به عنوان یک عامل مهم مشترک باعث شده از همکاری با تشکل های چندجانبه استقبال کنند، این عامل حفظ و بقای حکومت است که از سوی تروریسم، افراط گرایی، اختلاف های قومی و نژادی، جدایی طلبی و ناکارآمدی تهدید می شود. مسائل آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل پیچیدگی و درهم تنیدگی فقط از طریق روابط دو جانبه قابل حل و فصل نیست. از این رو، همکاری چند جانبه میان دولت های منطقه و یا همکاری با سازمان ها و اتحادیه های دیگر در این منطقه مطرح است. در میان سازمان های منطقه ای مختلفی که در این حوزه بنیان نهاده شد، سازمان پیمان امنیت جمعی آغازگر همگرایی منطقه ای پس از فروپاشی و تاسیس جمهوری های تازه استقلال یافته است. سازمان همکاری شانگهای نیز به دلیل پویایی و تاثیرگذاری قابل ملاحظه، نماد همکاری های منطقه ای در فضای اوراسیا در دوران پس از جنگ سرد به شمار می رود. با توجه به نقش بنیادین دو کشور جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه، به عنوان بنیان گذاران این سازمان، در روند شکل گیری، تکامل و پویایی آن، با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به نقش، اهداف و منافع این دو کشور در قبال سازمان همکاری شانگهای در چارچوب حقوقی، دفاعی ـ امنیتی و اقتصادی پرداخته تا درک بهتر و جامع تری از تحولات این سازمان منطقه ای نوظهور در نظام نوین بین الملل حاصل شود. این تحقیق در پی اثبات تأثیر پیمان امنیت جمعی در شکل گیری سازمان همکاری شانگهای است، در این رهیافت ضمن بررسی اساسنامه سازمان، تطبیق اساسنامه این دو سازمان به عنوان دست آورد تحقیق مورد توجه قرار گرفته است.